Met zulke gelijkenissen tussen biogas en waterstof, móét iemand het voortouw nemen

Op naar verandering 

Terwijl de markt wacht op een ‘waterstof-doorbraak’, neemt Biogas het voortouw. “We werken altijd samen met partners aan de toekomst. Daarbij komen we veel uitdagingen tegen die we met ons netwerk willen aanpakken,” vertelt Erik enthousiast. Een belangrijk vraagstuk in de energietransitie is de overstap van fossiele naar hernieuwbare energie. “Fossiele brandstoffen zijn altijd beschikbaar, maar duurzame energie zoals zon en wind niet”, legt Jelmer uit. “Daarom moeten we manieren vinden om die energie op te slaan, bijvoorbeeld in batterijen. Maar slimmer is: door het om te zetten in waterstof. Zo kun je grotere voorraden energie opslaan. Als er dan behoefte is aan elektriciteit of warmte, kan die waterstof weer worden omgezet in energie. Op grote industriële schaal gebeurt dit al, maar in ons vakgebied wordt waterstoftechnologie nog maar weinig toegepast.”

Daar komt nu verandering in, want gewapend met hun kennis en kunde, een groot netwerk én MIT-subsidie, zijn Erik en Jelmer vastberaden om waterstof toepasbaar te maken in waterzuiveringen en energiehubs. 

Wat eraan vooraf ging...

Al tien jaar is Biogas Holland actief in de wereld van biogasinstallaties, vooral in de waterzuivering. Ze halen energie uit afvalstromen. “We reinigen afvalwater en scheiden rioolslib, wat we omzetten in biogas. Dit proces vraagt om een perfecte balans van temperatuur en bacteriën”, legt Erik uit. “Het biogas slaan we op en gebruiken we als brandstof voor cv-ketels of gasmotoren, of we maken er aardgas van voor het aardgasnet. Er komt ook warmte en stroom vrij, die we benutten. Hiervoor ontwerpen en maken we warmtesystemen. Zo werken we altijd circulair.” Het bedrijf werkt nauw samen met Waterschappen en de industrie. 

Waterstof, een logisch vervolg

Toen Jelmer Rijpkema -  voorheen docent onderzoeker aan de Hanzehogeschool Groningen en daardoor goed bekend met waterstof - twee jaar geleden bij Biogas Holland begon, zag hij meteen de gelijkenissen tussen biogas en waterstof. “Bij beide ontstaat een gas dat je kunt opslaan en nuttig kunt inzetten. Hierbij is veiligheid cruciaal. Of je nu een ketel of gasmotor laat draaien op biogas of waterstof, het verschil is klein en het leunt op dezelfde technieken. Je moet de installaties alleen net iets anders ontwerpen”, legt hij uit.

Jelmer weet dat waterstoftechnologieën in theorie al beschikbaar zijn. “Er liggen genoeg studies ‘op de plank’, maar echte interesse ontstaat pas bij een concreet verhaal. Het is een kip-ei verhaal: zonder productie geen afname, en zonder afname geen productie. Iemand moet de eerste stap zetten en het proces op gang brengen. Daar is een goede business case voor nodig, zodat we de theorie kunnen omzetten in een werkend systeem waarin waterstof constant geproduceerd en gebruikt wordt.” 

Is dit dan dé doorbraak?

De business case volgde. Biogas Holland merkte bij hun partner Waterschappen de behoefte om hun terreinen optimaal te benutten met duurzame energiebronnen en als ‘energiehubs’ te functioneren. “We zagen direct kansen om waterstof te gebruiken voor energieoverschotten”, zegt Jelmer. Erik vult aan: “Dat willen we onderzoeken. Het vraagt om dezelfde vaardigheden die we al hebben: veilige toepassing en benutting van gas. Op het moment dat er een energieoverschot is (door wind of zon), kunnen we daarvan waterstof produceren. En op het moment dat er juist behoefte is aan elektriciteit of warmte, zetten we die warmtestof weer om in de vorm van energie.” Is dit ‘m dan - dé kans op een doorbraak?

Op aanraden van Berrie Voortman, adviseur bij subsidiebureau HGM, vroeg Erik meteen de subsidie MIT Haalbaarheid 2024 aan. “Deze subsidie bleek perfect voor het testen van de haalbaarheid van ons innovatieve idee. De ondersteuning van een adviesbureau als HGM is ontzettend waardevol, omdat zij de subsidietrajecten voor je vereenvoudigen en precies weten wat past. Zo kun je als ondernemer gefocust blijven op je innovatie, met de zekerheid van de juiste financiële middelen.” 

De markt verkennen: interesse en kennis

Met de MIT-subsidie voert Biogas Holland nu een haalbaarheidsonderzoek uit. Een groot netwerk waarin kennisdeling centraal staat, is al aanwezig. “Ons onderzoek richt zich op twee gebieden: waterstof in waterzuivering en in energiehubs”, zegt Erik. “We onderzoeken wat er mogelijk is. Hoe staat de markt ervoor? Wie heeft interesse? Want wat voor Waterschappen geldt, kunnen we ook toepassen in andere industrieën, gemeentes en provincies. We zoeken contact met leveranciers en klanten, kijken welke producten er al zijn, welke kennis partijen kunnen delen en welke behoefte er nu of in de toekomst is.” 

Waterstof: de perfecte energiedrager

Binnen een jaar moet het onderzoek een duidelijk beeld geven van de marktkansen en technologische haalbaarheid van waterstof in waterzuivering en energiehubs. Erik: “We merken nu al dat er veel interesse is. Iedereen wil zijn duurzaamheidsdoelen halen en de CO₂-voetafdruk verlagen.” Jelmer vult aan: “Veel partijen worstelen met energieoverschotten uit duurzame bronnen: ze kunnen hun energie niet kwijt als ze willen leveren, en kunnen het niet krijgen als ze het nodig hebben. De pieken en dalen komen nooit perfect overeen. En accu’s als oplossing werken maar tot bepaalde hoeveelheden. Wij zien waterstof als de perfecte energiedrager.”

Kartrekker uit 't noorden

De inspanningen van Biogas Holland maken Noord-Nederland sterker als belangrijke regio voor duurzame ontwikkeling. “Er gebeurt veel in het westen van het land, maar subsidies als deze geven ons de ruimte om te groeien en om mensen aan te trekken die hier willen werken”, zeg Jelmer. Erik: “Veel mensen werken bij ons omdat ze willen bijdragen aan duurzame energie. Dat triggert hen. Ze willen hun geld verdienen met iets dat toekomstgericht is.” Waterstof voegt daar een innovatieve laag aan toe. “Ondernemingsbreed bieden we kansen in heel Nederland, maar met een sterke basis in Noord-Nederland. We zijn een soort kartrekker uit ’t noorden.” 

Bovendien merkt Erik ook dat dit het juiste moment is: ” Er wordt al lang gelobbyd voor waterstof, maar er moet een keer een doorbraak komen - anders blijft het bij een lobby. Ons doel is om een beweging op gang te brengen door kansen te creëren en de markt enthousiast te maken. Daar willen we ook gemeenten en provincies bij betrekken, voor  verdere uitrol van onze initiatieven.” Jelmer vult aan: “En wat is dan overtuigender? Een Excel-sheet? Óf iemand meenemen en zeggen: ‘Kijk, dit hebben wij gebouwd en het werkt fantastisch.’” Erik: “Dan wil iedereen aanhaken en meedoen en ontstaat er vanzelf een sneeuwbaleffect. En daar gaan we voor.”

Ben je geïnspireerd?

Ben jij ondernemer en geïnspireerd geraakt door het verhaal van Biogas Holland? Kijk welke subsidies er voor jouw onderneming beschikbaar zijn.