De stokerij van Freek en Henriëtte: “Onze dranken zijn meer dan alcohol; ze vertellen een verhaal.”
200 struiken, 200 kilo bessen. Dat was alles wat Freek Kupers en zijn vrouw Henriëtte nodig hadden om een droom te laten groeien. Wat begon als een experiment in de achtertuin, is nu de Groninger Genever Stokerij: dé plek waar vakmanschap, natuur en smaak samenkomen in genevers, likeuren en whisky’s. “Wat je met eigen handen maakt, krijgt zoveel meer waarde. En dat proef je,” zegt Freek.
Maar het familiebedrijf bewaart niet alleen smaken, ook verhalen. Op hun ‘dorpsplein’ vertellen ze de geschiedenis van de Graanrepubliek, een bijna vergeten stukje Oost-Groningen. Een verborgen parel die opnieuw op de kaart moet.
Van korrel tot borrel
Freek Kupers en zijn vrouw Henriëtte zijn ondernemers en makers in hart en nieren. Samen met hun vier kinderen wonen ze op een oude boerderij in Oostwold. Naast hun zorgbedrijf De Zelfmakerij, dat dagbesteding biedt aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, begon Freek vijf jaar geleden met iets nieuws: stoken. “Toen we hier kwamen wonen, stonden er tweehonderd zwarte bessenstruiken in de tuin. Een goed jaar leverde zo’n 200 kilo bessen op. Na liters siroop en jam bleven we met een berg over. Toen dacht ik: wat als ik er likeur van maak?”
Freek begon met ingekochte wodka, maar dat voelde niet goed. “Ik wil alles zelf maken, van begin tot eind. Dat past bij wie ik ben.” Hij verdiepte zich in het stoken en kreeg hulp van experts. Zo leerde hij hoe je van graan moutwijn maakt, de basis voor genever en likeuren. Freeks hobby groeide uit tot de Groninger Genever Stokerij, een plek waar alles draait om vakmanschap en natuur. Inmiddels gebruikt hij niet alleen bessen en graan, maar ook ingrediënten die hij zelf teelt, zoals hop, gagel, walnoten en kweeperen. Zijn dranken zijn niet alleen lekker, maar vertellen ook een verhaal.
Sterk verhaal
Dat verhaal is het verhaal van de Graanrepubliek: een periode rond 1900 waarin Oost-Groningen bekendstond om zijn graanboeren. Rijke herenboeren lieten grote graanpaleizen bouwen, terwijl arbeiders in kleine huisjes woonden en hard werkten op de landerijen. “Het is een uniek stuk geschiedenis over rijkdom en armoede,” zegt Freek. “Een verhaal dat nergens verteld wordt en bijna vergeten dreigt te raken. Dat willen wij voorkomen.”
De kerk op het nagebouwde dorpsplein
Freek en Henriëtte bedachten een bijzonder plan: de oude deel van de boerderij ombouwen tot een dorpsplein dat de Graanrepubliek tot leven brengt. “Een kerk, een arbeidershuisje, een kroeg en natuurlijk de stokerij zelf, elk met een fictief karakter dat een stukje geschiedenis vertelt. Zodat bezoekers het gevoel krijgen dat ze in een ander tijdperk stappen. Een totaalbeleving die de verhalen van de regio voelbaar maakt, terwijl je ondertussen lekkere drankjes kunt drinken.”
Om dit plan te realiseren moest ook de stokerij groeien. “Steeds beter wist ik hoe de ideale opstelling eruit zou zien. Maar toen dacht ik: hoe ga ik dat betalen?” Het stel had al veel geïnvesteerd, zonder dat er ooit iets was terugverdiend. “Op een gegeven moment zei Henriette: ‘Freek, het moet nou ook echt iets gaan opleveren, anders blijft het een hele dure hobby.’” Tijd voor een professionaliseringsslag.
Dromen, durven, doen
De zonnepanelen verwarmen de maischketel en laten de pompen van het koelsysteem draaien
Dankzij de LEADER-subsidie konden Freek en Henriette hun grote plannen realiseren. Deze subsidie is bedoeld om de leefbaarheid en economie in Oost-Groningen te versterken. Ze investeerden in professionele apparatuur: een maischketel voor de omzetting van zetmeel naar suiker, een filterbak en extra vergistingsvaten. Ook kwamen er 25 extra zonnepanelen, waarmee de productie bijna volledig op groene stroom draait. “We gebruiken de energie van onze eigen zonnepanelen om de maischketel te verwarmen en de pompen en koelsystemen te laten draaien. Dat maakt onze productie duurzaam.”
Ondertussen zorgde Henriette voor de marketing en vormgeving. Ze ontwierp niet alleen de etiketten en de website, maar ook de karakters, het dorpsplein en de gebouwen, zoals de kerk en het arbeidershuisje. De kerk is geïnspireerd op het torentje van Spijk en past perfect in de historische sfeer. Alles sluit aan op het verhaal van de Graanrepubliek en draagt bij aan de totaalbeleving. “En ook onze kinderen raken steeds meer betrokken; we zijn nu echt een familiebedrijf,” zegt Freek trots.
"Kari, mijn contactpersoon, dacht mee en hielp ons waar nodig. Dat maakte het verschil."- Freek Kupers, eigenaar van de Groninger Genever Stokerij
Voor Freek is het niet zomaar een zakelijke mijlpaal. Het is een voorbeeld van zijn motto: dromen – durven – doen. “Alles begint met een idee. Maar een idee wordt pas iets als je durft door te pakken, ook als het spannend is.” Hij moedigt anderen aan om ook gebruik te maken van subsidies. “Ik heb alles zelf uitgezocht, zonder adviseur. Dat kost tijd, maar je leert er zoveel van. En je wordt echt eigenaar van je eigen project. Het contact met het SNN maakte dat een stuk makkelijker. Kari, mijn contactpersoon, dacht mee en hielp ons waar nodig. Dat maakte het verschil.”
Het is een echt familie bedrijf, zo ontwierp de vrouw van Freek alle etiketten
Verborgen parel
Nu het dorpsplein en de stokerij helemaal af zijn, weten steeds meer mensen de weg naar Oostwold te vinden. Busgroepen, toeristen en nieuwsgierige bezoekers komen om het verhaal van de Graanrepubliek te ontdekken én om Freeks dranken te proeven. “Ik had nooit verwacht dat mensen ons zo snel zouden vinden,” zegt Freek. “We mogen zelfs groepen uit Zweden en Duitsland ontvangen.”
Tijdens rondleidingen vertelt Freek vol enthousiasme over de Graanrepubliek, maar ook over zijn grote liefde: genever. “Vroeger dronk iedereen genever, maar tegenwoordig is ook dat bijna vergeten. Dat moet veranderen. En geloof me, als je langskomt, zeg je uiteindelijk: klopt, je hebt gelijk, eigenlijk zouden we gewoon weer genever moeten gaan drinken.”
Ook regionale dranken houdt het familiebedrijf in leven. Een van de populairste is Fladderak, een frisse likeur die lijkt op limoncello. “Fladderak dreigde te verdwijnen, maar wij hebben het nieuw leven ingeblazen. Nu is het onze bestverkochte drank.” Het wordt vaak gekocht als cadeau, samen met een speciale Fladderak-worst die Freek in samenwerking met een lokale slager ontwikkelde. “Het is echt een stukje Groningen in een fles,” zegt Freek trots.
Toerisme met impact
De stokerij is niet alleen een trekpleister, maar geeft ook de lokale economie een flinke boost. “Bezoekers blijven hier vaak een paar dagen. Ze overnachten in hotels, eten bij lokale restaurants en ontdekken wat de omgeving te bieden heeft. Dat betekent concrete inkomsten voor de regio.”
Gasten zijn vaak verrast door de charme van Oost-Groningen. “Het is een verborgen parel,” zegt Freek. “De rust, de ruimte en de gastvrijheid maken het hier uniek. Mensen nemen de tijd voor je, en overal word je warm welkom geheten. Dat vinden bezoekers keer op keer bijzonder.”
“Bezoekers blijven hier vaak een paar dagen. Ze overnachten in hotels, eten bij lokale restaurants en ontdekken wat de omgeving te bieden heeft. Dat betekent concrete inkomsten voor de regio.” - Freek Kupers, eigenaar van de Groningen Genever Stokerij
Voor Freek is de toekomst van de regio duidelijk: die ligt in toerisme. “Oost-Groningen was ooit het rijkste stukje Nederland. Dat is nu anders, maar ik geloof dat toerisme een nieuwe impuls kan geven. We hebben zoveel te bieden: ruimte, verhalen, gastvrijheid. Het enige wat nodig is, is dat meer mensen de stap zetten om iets te creëren. Met een beetje lef en de juiste steun, zoals wij kregen van LEADER, kan deze regio echt tot bloei komen.”
En Freeks volgende droom? Een erfgoedcentrum dat het verhaal van de Graanrepubliek nog groter maakt. De plannen zijn al in volle gang. En eerlijk, wie Freek en zijn gezin kent, weet: geef ze een paar jaar en het staat er. Want bij familie Davelaar-Kupers is dromen altijd het begin van doen.
Dit project is mede mogelijk gemaakt de subsidie LEADER Oost-Groningen, onderdeel van het Plattelandsontwikkelingsprogramma (POP3). De LEADER-subsidie is binnen het nieuwe Gemeenschappelijke Landbouwbeleid (GLB 23-27) opnieuw beschikbaar voor projecten die de lokale leefbaarheid en economie versterken. Deze subsidie wordt gefinancierd door de Europese Unie en de provincies. SNN ondersteunt bij het afhandelen van de LEADER-subsidies.