“Wij willen de nieuwe standaard zetten in de boekenindustrie”

Groeien in een krimpende markt 

Terwijl de vraag naar traditioneel drukwerk afneemt, groeit Chris Russell juist tegen de markt in. Een groei die volgens Stephan onder meer te danken is aan de bewuste keuze voor drukwerk met een langere bewaartermijn zoals fotoproducten en boeken. “Wij hebben ons nooit gericht op het ‘rammen van volumes’, zoals vaak gebeurt met tijdelijk drukwerk als flyers, posters of brochures. Niet meer van deze tijd, zeker niet als je denkt aan duurzaamheid.” Het verschil met de producten van Chris Russell? “Onze producten zijn niet bedoeld om weg te gooien, maar juist om te bewaren,” legt Stephan uit. “Mensen zijn er zuinig op en worden er gelukkig van.”  

“Onze producten zijn niet bedoeld om weg te gooien, maar juist om te bewaren,” – Stephan de Vries, algemeen directeur van fotofabriek.nl, onderdeel van Chris Russell. 

Chris Russell vermindert de CO₂-uitstoot al jaren en produceert zo min mogelijk restafval. “Het afval dat we hebben, hergebruiken we bovendien zo duurzaam mogelijk. Door te recyclen of door het te schenken aan lokale scholen en kinderopvang in onze zogeheten knutselbox.” Ook de recent gelanceerde Grønn-productlijn laat de focus op duurzaamheid zien. “Dit is onze duurzame productlijn met fotoproducten gemaakt van milieuvriendelijke materialen. De zichtbare vezels van het gerecyclede materiaal geven het een pure uitstraling. Bovendien gebruiken we geen chemische stoffen tijdens de productie.” 

Pallets vol boeken

Terwijl Chris Russell zich richt op het tegengaan van verspilling binnen de printsector, blijft de traditionele boekenmarkt achter op dit vlak. Stephan merkt steeds vaker hoe inefficiënt deze markt eigenlijk is. “Bij fotoboeken of andere op maat gemaakte producten gaat het vaak om één exemplaar dat mensen speciaal laten maken. Dat de stukprijs dan hoger ligt, begrijpen ze wel. Maar niemand wil 100 euro betalen voor een boek in de winkel, waardoor massaproductie in Oost-Europa of China vanwege minimale ordergroottes vaak de enige optie is. Zonder enige garantie dat die boeken ook echt verkocht worden.” Het resultaat? Pallets vol boeken die nooit een lezer bereiken en uiteindelijk in de afvalstroom belanden. “Het is pure verspilling door overproductie en dat moet anders,” aldus Stephan. 

Binnen 15 minuten

Stephan gelooft dat de boekenindustrie kritisch moet nadenken over vragen als: hoe gaan we om met voorraden? Wil je geld verliezen aan pallets die niets opleveren? En nog belangrijker: accepteren we de verspilling van 2 tot 3 miljoen boeken per jaar? "Wij willen dit radicaal veranderen", zegt hij vastberaden. "Door het productieproces volledig af te stemmen op vraag en aanbod, zonder voorraden, en door onnodige stappen uit het proces te verwijderen." 

"Verkoop je één boek? Dan drukken we er één. Verkoop je er honderd? Dan drukken we er honderd. Geen verkoop? Geen productie." – Stephan de Vries, algemeen directeur van fotofabriek.nl 

Zo werd het idee geboren: binnen 15 minuten een compleet boek met illustraties produceren. Stephan legt uit: "Wanneer een bestelling binnenkomt via platforms zoals bol.com of Amazon of een van onze eigen boekenwebshops, begint ons productieproces direct: drukken, snijden, inbinden en verzenden - alles in slechts een kwartier. De koper merkt niet eens dat zijn product nog gemaakt moet worden en heeft het de volgende dag in huis, alsof het rechtstreeks uit een magazijn komt." Dit proces maakt het mogelijk om precies te maken wat nodig is, zonder verspilling. "Verkoop je één boek? Dan drukken we er één. Verkoop je er honderd? Dan drukken we er honderd. Geen verkoop? Geen productie."

Groene productiestraat 

"Een boek binnen een kwartier produceren – maar dan wel met een constante prijs per stuk en zo min mogelijk snijafval. Daar is slimme technologie voor nodig en een innovatieve productiestraat", zegt Stephan. "We kregen de tip over een bijeenkomst van SNN. In eerste instantie dachten we dat zulke subsidies niet voor ons bedoeld waren; het leek meer iets voor grote spelers in andere industrieën, vooral gezien de minimale investeringen van 2,5 miljoen. Maar al snel bleek ons idee veel enthousiasme op te wekken en realiseerden we ons dat we misschien wel iets bijzonders in handen hadden. Zo ging het balletje rollen", vervolgt hij. "Met behulp van de JTF-subsidie kunnen wij nu tot 3 miljoen euro investeren in onze nieuwe productiestraat.”  

De nieuwe productiestraat wordt uitgerust met slimme machines die het drukproces efficiënter en duurzamer maken. “Een pers die duurzaam print, een bindmachine die duurzame lijmen gebruikt en een inpakmachine die de doorlooptijd versnelt. Ook ontwikkelen we slimme software om snijafval te minimaliseren. Onze snijmachine kan straks boeken van verschillende formaten naast elkaar drukken, zodat we het maximale uit elk vel papier halen. Bovendien is deze snijmachine zo slim dat hij de vellen automatisch goed stapelt.”

Het blijft niet bij een nieuwe productiestraat alleen. "Duurzaamheid begint bij de materialen die je gebruikt", legt Stephan uit. "Daarom kiezen we ook bewust de materialen voor de omslag, de lijmen en het papier." Chris Russell werkt hiervoor samen met partijen uit Scandinavië. "In die regio hebben ze een gezonde bospopulatie en zorgen ze ervoor dat ons restpapier terug in de cyclus komt. Ze recyclen het en zetten het om in nieuwe pakken papier. De cirkel is rond, en dat geeft een goed gevoel." 

Groene boekenfabriek van Groningen 

Het doel van Chris Russell? Daar is Stephan heel duidelijk over: “Dé groene boekenfabriek van Groningen worden, voor heel Nederland.” Niet alleen vanwege het duurzame aspect, maar ook omdat het veel betekent voor de regio. “Wij zijn de eersten die dit doen, en daarmee laten we zien dat we als werkgever en als regio enorm innovatief zijn in een traditioneel vak”, zegt Stephan. “We werken straks met machines die nog nergens anders staan. Dat vraagt om kennis en vakmanschap. Er zullen veel banen bijkomen, we gaan onze vakmensen speciaal opleiden om met de nieuwe productiestraat te werken en er komen innovatieve stageplekken beschikbaar. We zijn nu al volop mensen aan het werven via werkenbijfotofabriek.nl.  

“Wij zijn de eersten die dit doen, en daarmee laten we zien dat we als werkgever en als regio enorm innovatief zijn in een traditioneel vak” – Stephan de Vries, algemeen directeur van fotofabriek.nl 

De ambitie is om begin 2026 volledig operationeel te zijn. “Maar het is goed mogelijk dat we de productiestraat al eerder in werking hebben”, zegt Stephan. “Dankzij de subsidie konden we eerder investeren. Zonder die steun zou het veel langer hebben geduurd of hadden we het helemaal niet kunnen realiseren.” En wat als de doorbraak in de markt, zoals Stephan voor ogen heeft, werkelijkheid wordt? “We kijken nu al naar uitbreiding van onze panden en de schaalbaarheid van onze productiestraat. We zijn ervan overtuigd dat onze aanpak de nieuwe standaard zal worden. Dit is nog maar het begin van iets heel bijzonders.” 

Voor dit project is gebruikgemaakt van de subsidie Investering en Opleiding (Just Transition Fund). Het JTF, het fonds voor een rechtvaardige transitie, is een Europees fonds voor gebieden die het zwaarst worden getroffen door de overgang naar een groene economie. Met dit Europese programma werken we aan het opvangen van de economische en sociale gevolgen van de energietransitie (met een focus op provincie Groningen en gemeente Emmen). Het SNN bekijkt onder andere welke verschillende subsidies het kan openstellen in de komende jaren en voert de subsidieverlening ook uit.